Onze website gebruikt cookies om je surfervaring te verbeteren. Om deze website optimaal te gebruiken vragen we je om akkoord te gaan met ons gebruik van cookies.
Kinderen drukken zich spontaan uit met hun lichaam en woorden. Wij kunnen hen veel spreekkansen geven, een rijke taalfeedback en een uitdagend aanbod dat de diversiteit benut. Zo zorgen we voor een krachtige leef- en leeromgeving dat hun taalontwikkeling stimuleert.
Hieronder vind je materiaal, inzichten, ideeën, interviews, onderzoeksresultaten, tools … die je kunnen inspireren.
Tekst vanuit Kind & Gezin: visie op taalstimulering en meertaligheid
In het eerste leerjaar van Juf Karima spreekt geen enkele leerling thuis Nederlands. Zelf leerde ze Nederlands ook als tweede taal. Ze weet dus als geen ander wat de kinderen in haar klas beleven. “Nederlands aanleren in de lagere school was best lastig. Ik wilde me voortdurend bewijzen en deed vaak alsof ik de juf begreep.” Daarom zet ze samen met co-teacher Veerle vandaag in op een rijke taalomgeving.
Voor meer informatie
Het artikel uit Klasse
het filmfragment
Hoe komt het dat meertalige prentenboeken ondervertegenwoordigd zijn in de kleuterklas? Het antwoord op die vraag is simpel: het is niet zo simpel. Een korte bevraging bij leerkrachten toont dat velen met volgende drie vragen kampen: ‘Welke boeken kan ik het best gebruiken?’, ‘Waar kan ik ze vinden?’ en ‘Wie zal die verhalen dan voorlezen?’ Deze blog werd geschreven door Sarah Sierens en Kristel Detollenaere, taaldocenten aan HOGENT tijdens het project van Kleine Kinderen Grote Kansen. Lees hier de blog op Kleutergewijs
Maar hoe kunnen we meertalig voorlezen? De laatste drempel overwonnen. Lees hier de resultaten in de blog op Kleutergewijs
Geprikkeld om zelf aan de slag te gaan? In dit blogbericht vind je heel wat interessante websites voor meertalige prentenboeken.
Een blik op de ontwikkeling van ons taalbeleid (basisschool Sint-Salvator Gent)
Tijdens deze sessie schetst Jonathan Demey (directeur Sint-Salvatorbasisschool Gent) hoe ze met hun school het taalbeleid vorm geven en hoe ze evolueerden van een repressief beleid tegenover de thuistaal tot een plaats waar meertaligheid een troef is om de kinderen te betrekken bij hun eigen (leer)groei. Dit doen ze vanuit hun visie in sterk partnerschap. Hij bespreekt ook uitdagingen en hoe ze bijstellen en evalueren.
“Talenbeleid is ook een beetje teambuilding” geven ze aan. Hoe je je talenbeleid stap voor stap kan laten groeien, vertellen directeurs Ann Eerebout en Jonathan Demey van de Sint-Salvatorbasisschool in Gent in dit Klasse artikel aan de hand van 9 stappen.
Van taalscreening naar beter taalonderwijs en gelijkere onderwijskansen. Lezing door Prof. dr. Kris Van den Branden, hoogleraar Taalkunde en lerarenopleider aan de KU Leuven.
Overzicht beleidsacties taal(stimulering) basisonderwijs. Lezing door An De Moor, Beleidsadviseur talen DOV.
Bekijk de opname van de volledige sessie (Kris Van den Branden + An De Moor) hier.
Koala-test: aan de slag met de nieuwe taalscreening in het kleuteronderwijs
In deze sessie bekijken we samen met Fien Loman (Centrum voor Taal en Onderwijs – KULeuven) hoe KOALA is opgebouwd; welke verschillende soorten opdrachten zijn er, hoe en waar neem je de test het beste af, hoe vul je de scoreformulieren in, etc. Daarnaast staan we stil bij de analyse en interpretatie van de resultaten. Tot slot bekijken we hoe KOALA onderdeel van een brede beeldvorming van kleuters kan uitmaken.
Extra informatie?
Taalintegratietrajecten: Effectieve taalondersteuning in het kleuter en lager onderwijs
En project dat tot stand kwam via een samenwerking tussen Universiteit Antwerpen, Thomas More Hogeschool en Odisee Hogeschool.
Waaruit bestaat een effectief taaltraject voor leerlingen met nood aan taalsteun? In deze sessie belicht dr. Helena Taelman (Odisee Hogeschool) enkele onmisbare bouwstenen voor het opzetten van zo’n taaltraject. Aan de hand van concrete voorbeelden en korte cases participeert elke deelnemer actief. Een taaltraject dat door vele handen gedragen wordt, heeft immers een grotere kans op slagen.
Extra informatie?
Er leven heel wat meningsverschillen over hoe taalondersteuning het best gebeurt. Een team onderzoekers van Universiteit Antwerpen, Thomas More en Odisee dook in de internationale wetenschappelijke literatuur op zoek naar antwoorden.
Taalondersteuning krijgt het best vorm aan de hand van een meerlagig ondersteuningsmodel -zie afbeelding- (Geudens et al., 2021). Tevens is de kans op succes is groter, wanneer je de zes bouwstenen allemaal meeneemt en goed uitwerkt.
Je leest er alles over in dit blogbericht van Helena Taelman via Kleutergewijs.
‘Stem van de kleuters’ – spreekkansen van kleuters vergroten m.b.v. een observatie-instrument.
Niet alle kleuters krijgen voldoende spreekkansen in de klas. Tijdens deze sessie presenteren dr. Sara Verbrugge en dr. Anneleen Boderé (Odisee Hogeschool) de resultaten van het PWO-project ‘de stem van de kleuters’. Ze staan stil bij hoe een observatie-instrument om talige interacties in beeld te brengen kan dienen als reflectie instrument. Ze hebben daarbij aandacht voor de leerkracht kleuterinteractie en de peer-interactie.
Alle kinderen grote taalleerkansen. Talenbeleid en schoolontwikkeling voor sterker taalonderwijs
In deze interactieve sessie duiken dr. Marieke Vanbuel (Centrum voor Taal en Onderwijs, KU Leuven) & dr.
Carolien Frijns (UGent) in recent onderzoek naar taalbeleid, effectief taalonderwijs en schoolontwikkeling. Wat werkt? Hoe zorg je ervoor dat taalbeleid leidt tot grote taalleerkansen voor alle kinderen? En hoe herken je sterke praktijkvoorbeelden van een effectief taalbeleid op school?
Van duurzaam leesbeleid naar sterk leesonderwijs voor élke leerling
En project dat tot stand kwam via een samenwerking tussen Artesis Plantijn Hogeschool, Odisee hogeschool en Iedereen Leest.
Steeds meer scholen willen inzetten op een structureel leesbeleid om van hun leerlingen vaardige én
gemotiveerde lezers te maken. Maar hoe begin je daaraan? In deze sessie zoomen we samen met Jona Hebbrecht (Odisee Hogeschool) in op de verschillende componenten van een leesbeleid. We illustreren die a.d.h.v concrete ervaringen en voorbeelden uit Vlaamse en Brusselse scholen, gekoppeld aan het traject PRO-Lezen.
Gespreksvaardigheden in het lager onderwijs: van kakelen tot sprekend leren
Tijdens deze sessie maak je samen met dr. Jan T'Sas (UAntwerpen) kennis met een vernieuwende aanpak van gespreksvaardigheden: het exploratieve gesprek. Een praktijkonderzoek in vijf Vlaamse scholen heeft overtuigend aangetoond dat kinderen niet enkel beter leren redeneren, argumenteren en overeenstemming vinden tijdens (groeps)discussies, ze werken ook beter samen en lossen makkelijker problemen op.
Extra informatie?
Bekijk hier de presentatie 'Grote taalleerkansen voor alle kinderen' vormgegeven door Carolien Frijns (UGent).
Tijdens deze sessie zoomen Annelore Blondeel, Joke Lippens en Geert Neyrynck (Hogeschool Vives) in op de vraag: "Hoe kunnen we een veeltalige STEM-didactiek toepassen met als doel om leerlingen van de lagere school beter te betrekken?"
Klas van Juf Femke: Zo wordt je diverse klas een krachtige taalleeromgeving
Hoe wordt je klas een plek waar je taal leren maximaal stimuleert en alle leerlingen meeneemt, ook wie het thuis financieel moeilijk heeft of een andere taal spreekt? Taalexpert Carolien Frijns gaat op bezoek in de vierde klas van juf Femke en ziet hoe kwaliteitsvolle interacties en warme relaties leiden tot meer taal leren. Lees hier het interview.
Hoe doet juf Femke dat? Bekijk de video van Klasse hieronder.
Bekijk de teaser van de klas van juf Femke (kortere versie van de video)
Hoe maak je als leraar het verschil voor kwetsbare kinderen in je klas? Taaldocent Marlies Algoet en prof. Piet Van Avermaet zoeken het uit in de klas van juf Jelke. Hoe werkt zij aan een rijke taalomgeving in haar kleuterklas? En wat doet dat met de kinderen? Marlies en Piet kijken en coachen. En hoe rijk Hoe rijk is jouw taal in de klas? Doe de zelfscan.
Prof. dr. Kris Van den Branden, hoogleraar Taalkunde en lerarenopleider aan de KU Leuven, brengt zijn verhaal voor het derde lerende netwerk van Kleine Kinderen Grote Kansen digitaal... Over het bevorderen van leerkansen door 'samen in bad te gaan en de temperatuur van het water' ;-)
Kwaliteitsvolle talige interacties: duolezing Brecht Peleman (UGent) & dr. Carolien Frijns (Arteveldehogeschool & KU Leuven) Bekijk hier de presentatie
Welk soort gesprekken helpen anderstalige kinderen om Nederlands te leren én om een positief zelfbeeld te ontwikkelen? Dat onderzocht Carolien Frijns (KU Leuven) in haar doctoraat. “Kleuters boeken meer vooruitgang met echte, authentieke gesprekken in de klas dan met ‘schoolse’ gesprekken”, stelt ze vast. Lees hier het artikel in Klasse.
En: leer je ook taal door interactie ‘af te luisteren’? Carolien Frijns vat haar doctoraatsonderzoek samen in drie minuten. Bekijk filmpje.
Carolien Frijns over leesonderwijs: luister hier.
Inspiratie voor een eigentijdse didactiek in het basisonderwijs
Begrijpend lezen is een heel belangrijke vaardigheid voor succes in onderwijs, deelname aan de samenleving en levenslang leren. Door de digitalisering komen meer en andere geschreven bronnen op ons af. Onderzoek naar begrijpend-leesprestaties in Vlaanderen leert ons dat de begrijpend-leesprestaties van kinderen in het basisonderwijs achteruitgaan. Bepaalde groepen van leerlingen hinken systematisch achterop. Wat moet er gebeuren opdat alle kinderen vaardige lezers worden in het onderwijs en de samenleving van de toekomst?
De praktijkgids Sleutels voor effectief begrijpend lezen bevat concrete didactische aanpakken die aan de vijf sleutels beantwoorden. Daarnaast vindt de lezer stappenplannen en scenario’s die schoolteams concreet kunnen inspireren bij het implementeren van een krachtige leesdidactiek in de klas (incl. differentiatie en evaluatie) en bij het uitstippelen van een schoolbreed leesbeleid. Ook komen heel wat bronnen van rijk tekstmateriaal aan bod. Deze publicatie bevat een samenvatting van de wetenschappelijke onderzoeksresultaten van de literatuurstudie.
Presentatie Lerend Netwerk 12 november 2019: Begrijpend lezen in het onderwijs: wat werkt met kwetsbare leerders? – Saartje Gobyn (Centrum voor Taal en Onderwijs, KU Leuven) Bekijk hier de presentatie
Meer taal, meer denken en meer onderwijstijd. Maximaal megataal –Marlies Algoet (Odisee Brussel) en Evelien Gheeraert (Onderwijscentrum Brussel) Bekijk de presentatie
|
Door wie? Bachelor Kleuteronderwijs Odisee |
| Voor wie? leerkracht, lerarenopleider, student |
|
Inhoud: Algoet, M. (2016) Maximaal Megataal. Een boek vol tips voor meer taal, meer denken en meer onderwijstijd in de tweede en derde kleuterklas. Antwerpen: Garant. Wil je inzetten op maximale taalkansen voor jouw kleuters? Heb je zin in een extreme make-over van je kringgesprekken of wil je het stof blazen van 'het hapje tussendoor'? Dit boek, met bijhorende website (https://maximaal-megataal.odisee.be), biedt inspiratie. TAALKANSEN: Kleuters met een sterk ontwikkelde taal- en denkvaardigheid kennen meer schoolsucces dan minder vaardige klasgenootjes. Om alle kleuters van de tweede en derde kleuterklas (groepen 1 en 2) maximale ontplooiingskansen te schenken op het vlak van taal- en denkvaardigheid, voorziet Maximaal Megataal in een ‘handig’ hulpmiddel: de taal-denkhand. Wie met 'het handje' leert werken, geeft de kleuters een groot cadeau: op elk moment van de dag bied je taal- en denkimpulsen te bieden waar de kleuters door leren en ontwikkelen. BLAAS HET STOF VAN ROUTINES EN DAGELIJKS TERUGKERENDE ACTIVITEITEN: Naast de taal-denkhand biedt Maximaal Megataal ook inspiratie om negen routines en activiteiten die dagelijks of vaak terugkeren, zoals het onthaal, het keuzemoment, schoenen-aan-en-uit en de terugblik krachtiger bij de ontwikkelingsbehoeften van de vier- en vijfjarigen te laten aansluiten. De keuze voor deze negen momenten is gebaseerd op recent onderzoek in Vlaanderen en Brussel. |
| Meer info: https://maximaal-megataal.odisee.be/ |
| Door wie? Odisee Lerarenopleiding Brussel, bachelor Kleuteronderwijs |
| Voor wie? kleuteronderwijzers, kinderopvang |
|
Inhoud: Bogaert, E., Boeckx, J., Bylois, L., Estercam, I., Gheeraert, E. & V. Peeters (VBB-OCB) (2012) Minimaal Maxitaal. Talige tips bij routines in de onthaalklas en de eerste kleuterklas. Antwerpen: Garant. Voor het eerst naar school gaan is voor een kleuter een nieuwe ervaring. Hij moet leren leven in een groep van kinderen, zich aanpassen aan onbekende situaties, omgaan met vreemde volwassenen. Er duiken ook verschillende routines of gewoonten op binnen die specifieke schoolstructuur. Routines zijn krachtige leermomenten, omdat ze een belangrijk aandeel hebben in de schooldag en nauw aansluiten bij de behoeften en de ontwikkeling van een jonge kleuter. Bovendien zijn het dé momenten bij uitstek om een rijk en begrijpelijk taalaanbod aan te bieden, spreekkansen en spreekruimte te creëren en veel individuele feedback te geven. En ze vormen de uitgelezen kans om te communiceren met ouders en hen te betrekken bij het klasgebeuren. Het loont dus meer dan de moeite om routines zinvol en betekenisvol in te vullen in functie van het welbevinden, de ontwikkeling en de taalverwerving van een jonge kleuter. Om dit te realiseren reikt dit boek inspirerende ideeën aan rond dagelijkse routines. |
|
Meer info: |
Nood aan inspiratie over leren lezen (van ontluikende geletterdheid tot en met teksbegrip en over het belang van leesmotivatie, leesstrategieën en thematisch leesonderwijs)? 'Leer ze lezen' in gratis downloadbaar. In 'Leer ze lezen' staan praktische inzichten uit onderzoek voor leraren basisonderwijs en zijn 23 kernpublicaties uit de schatkamer van het internationale onderzoek bijeengebracht. Leesonderzoekers Amos van Gelderen, Kees de Glopper en Roel van Steensel selecteerden 23 kernartikelen over de fundamenten van goed leesonderwijs. Onderwijsjournalist Bea Ros beschrijft in een toegankelijke stijl hoe leraren en schoolleiders uit het basisonderwijs iedere leerling kunnen leren lezen.
| Door wie? PJK Arteveldehogeschool en PJK KdG |
| Voor wie? kinderopvang en kleuterschool |
|
Inhoud: Taal stimuleren en ontwikkelen bij jonge kinderen Van brabbelen tot babbelen, van de eerste woordjes tot de eerste liedjes: kinderen ontdekken samen met jou honderden manieren om zich uit te drukken. Terwijl ze spelend de wereld verkennen, leren ze elke dag hoe ze andere kinderen en volwassenen bij hun ervaringen kunnen betrekken. Om jonge kinderen veel kansen te bieden, is het belangrijk hun taal te stimuleren, altijd en overal. Het boek ‘Allemaal taal’ wil werkmethodes, inspirerende praktijkvoorbeelden en achtergrondinformatie aanreiken om samen met begeleiders en andere betrokkenen na te gaan hoe je de taal van jonge kinderen kunt stimuleren tijdens het spel maar ook op het verzorgingskussen, bij het onthaal of tijdens het eten. Het handboek ‘Allemaal taal’ bestaat uit drie delen: 1. Taalontwikkeling en –stimulering bij jonge kinderen: achtergrondinformatie.
|
|
Meer info: http://www.abimo.net/educatieve_uitgaven/index.php?doelgroep=edu&ct=77&pg=detail&rid=1207 |
| Door wie? Kind en Gezin, Expoo |
| Voor wie? kinderopvang, scholen, (leraren)opleiding |
|
Inhoud: Een baby wordt geboren als een sociaal wezen. Vanaf de eerste dag heeft hij een grote behoefte aan contact en communicatie met andere mensen. Geleidelijk leert hij zich uitdrukken via gelaatsuitdrukkingen, gebaren en geluiden en leert hij andere mensen begrijpen. Leren praten is een heel grote stap in het communicatieproces van een peuter. Zo leert hij beter uitdrukken wat hij wil en voelt, en het contact met zijn omgeving wordt nog versterkt. Onderstaande link neemt je mee naar wat je als kindbegeleider moet weten over taalontwikkeling en het stimuleren ervan, taalachterstand, meertaligheid, onderzoeksresultaten, cijfers, … |
| Meer info: http://www.expoo.be/themas/taalontwikkeling |
Kind en Gezin gaf aan de universiteiten Gent (Vakgroep Sociaal Sociaal Werk en Sociale pedagogiek) en Leuven (ECEGO) de opdracht om instrumenten te ontwikkelen: een uniform systeem om de pedagogische kwaliteit in de hele kinderopvang te meten, te monitoren en te bevorderen. Dit project heet MeMoQ en gebeurde in overleg met Zorginspectie, de kinderopvangsector, opleidings- en vormingsorganisaties, ouders en experten.
| Door wie? Erasmushogeschool Brussel Bachelor kleuteronderwijs |
| Voor wie? leerkracht, lerarenopleider |
|
Inhoud: Tijdens het project ‘Vertellen in de grootstad’ brengen de eerstejaarsstudenten Kleuteronderwijs, in het kader van de Jeugdboekenmaand, verhalen voor Brusselse kleuters. Ze beleven de magie van het vertellen. Verhalen vertellen is iets van alle tijden en culturen. Het plezier van het vertellen, van verwondering wekken, van interactie met een kleuterpubliek staat in dit project centraal. De studenten vertellen in Brusselse bibliotheken. In de bibliotheek kan je verhalen ontdekken en beleven. Het is een bijzondere ruimte waar je kan verdwijnen in een boek, een magische plek waar je kan opgaan in een verhaal. Dat gevoel willen we de studenten laten doorgeven aan de kleuters. De studenten werken actief aan boekpromotie bij de kleuters: ze tonen de kleuters hoe leuk het is om prentenboeken te lezen en welke schatten je kan ontdekken in de bibliotheek. De bibliotheek bevindt zich in de grootstad Brussel. De studenten ontmoeten kleutergroepen uit Brusselse scholen maken kennis met diversiteit en meertaligheid. Tegelijk merken ze dat kleuters overal kleuters zijn, dat alle kleuters verwonderd worden door verhalen en opgaan in de magie die ze creëren. Om dit te realiseren werken de studenten samen in teams van 2 à 3 studenten per bibliotheek. Ze werken ook samen met bibliotheekmedewerkers om de ruimte in te richten tot een aangename luister- en leerplek en de praktische organisatie tot in de puntjes te verzorgen. |
| Meer info: Praktijkvoorbeeld Vertelproject.docx |
| Door wie? VBJK |
| Voor wie? kinderopvang en scholen |
|
Inhoud: In deze film vertellen professionals hoe zij aan jonge kinderen prikkelende en stimulerende taal willen bieden, op verschillende momenten van de dag. Ze vertellen ook hoe ze met de ene ouder een gesprek aanknopen in het Nederlands en met de andere ouder communiceren in andere talen, met gebaren, foto’s en tekeningen. Ook in een meertalige omgeving blijft taal een belangrijk bindmiddel tussen mensen van verschillende gemeenschappen. De bijhorende handleiding gaat dieper in op de betekenis van communicatie, thuistalen en meertaligheid, de taalkansen die je jonge kinderen kunt bieden … Je krijgt kijkopdrachten en vraagjes waarmee je het taalbeleid van jouw organisatie kunt vormgeven. Deze film is in verschillende talen ondertiteld. Je kunt deze film gebruiken om met anderstalige ouders in gesprek te gaan. Hoe kijken zijn naar taal? Welke plek krijgt de thuistaal? Hoe willen ze communiceren met de kinderopvang? Begrijpen ze het taalbeleid van de organisatie? |
|
Meer info: |
| Door wie? Karel de Grote hogeschool bachelor kleuteronderwijs |
| Voor wie? leerkracht, lerarenopleider |
|
Inhoud: Hoe slaag je erin alle kleuters een stem te geven in je klas? Hoe worden kleuters mede-eigenaar van het curriculum in de kleuterklas?
|
|
Meer info: |
"... Dat geldt niet alleen voor kansarme of anderstalige kinderen: iedereen wordt beter van degelijk kleuteronderwijs. De kloof tussen kinderen verkleint dus niet, maar goed kleuteronderwijs heeft wel een grotere impact op degenen die amper aan de basisvereisten voldoen om mee te kunnen op de lagere school: hebben zij goed kleuteronderwijs gehad, dan halen ze die drempel wel degelijk..... Toch kan kleuteronderwijs in sommige gevallen niet compenseren dat een kind in een kansarm gezin opgroeit. Wellicht komt dat doordat kleuterleiders onbewust de neiging hebben om vooral te praten tegen kinderen die al goed ter taal zijn. Zeker in grote en drukke groepen, zoals een instapklas. Het is dus cruciaal dat we hen nog meer bewust maken van de impact die ze op de taalverwerving van hun kleuters kunnen hebben." Michel Vandenbroeck
